Uczulenie na gluten - przyczyny, objawy i leczenie

Jeszcze kilka lat temu, wykluczenie glutenu z diety było koniecznością wyłącznie dla osób z celiakią. Obecnie jednak wielu lekarzy i dietetyków przekonuje również do tego, aby odstawić produkty zbożowe, które go zawierają także w przypadku alergii. Czym objawia się uczulenie na gluten oraz w jaki sposób skomponować dietę, aby wykluczyć alergen i nie narazić się na niedobory pokarmowe?

Jakie są przyczyny uczulenia na gluten?
Choć badania w tym temacie są bardzo intensywne, to wciąż nie poznano przyczyny uczulenia na gluten. Lekarze obserwują jednak, że w wielu przypadkach alergia może mieć podłoże genetyczne, immunologiczne lub związana jest z czynnikami metabolicznymi. Gluten, czyli białko zawarte w niektórych zbożach powoduje uczulenie u dużej liczby osób. Z roku na rok diagnozuje się coraz więcej przypadków, a według statystyk w grupie osób z nietolerancjami pokarmowymi, nawet 15-20 % osób (w zależności od źródła) wykazuje objawy alergii właśnie na gluten. W celu stwierdzenia lub wykluczenia uczulenia, potrzebne jest przeprowadzenie kilku badań, ponieważ na podstawie pojedynczych nie można jednoznacznie stwierdzić, czy dolegliwości u pacjenta rzeczywiście wywołane są przez gluten. Najczęściej wykonuje się:
- testy skórne,
- oznaczenie przeciwciał na podstawie próbki krwi,
- dietę eliminacyjną oraz ponowne wprowadzenie glutenu z obserwacją reakcji organizmu.

Najłatwiejszym sposobem i zarazem najskuteczniejszym jest waśnie zastosowanie okresowej diety, podczas której pokarmy zawierające gluten zostają całkowicie usunięte z jadłospisu. Jeśli na ten czas objawy ustąpią lub zostaną złagodzone, ponownie wprowadza się do diety czynnik alergizujący, obserwując czy pacjent odczuje powrót bądź nasilenie dolegliwości.

Czym objawia się uczulenie na gluten?
Objawy uczulenia na gluten są różne w zależności od wieku. U dzieci może występować atopowe zapalenie skóry, które często jest wywołane właśnie tym czynnikiem alergicznym. Pojawiają się również dolegliwości pokarmowe, a także problemy ze strony układu pokarmowego. Dorośli z kolei cierpią najczęściej na takie problemy jak biegunka, pokrzywka na ciele lub obrzęk skóry. W skrajnych przypadkach może wystąpić wstrząs anafilaktyczny. Objawy różnią się również czasem występowania. U niektórych osób mogą pojawić się od razu po spożyciu posiłku, a u innych dopiero po kilku dniach. U dzieci nawet niewielka ilość alergizującego składnika może spowodować reakcję uczuleniową, natomiast u dorosłych objawy pojawiają się po spożyciu większej jego ilości.

Jak wygląda leczenie alergii na gluten?
Niestety nie istnieją leki, które pozwoliłyby osobie uczulonej na gluten pozbyć się przykrych objawów. Jedynym rozwiązaniem jest przejście na dietę eliminacyjną i całkowite wykluczenie produktów zawierających gluten. Niestety to proces dość trudny dla wielu pacjentów, ponieważ żywność ze zbóż, w których występuje gluten stanowi dla większości osób podstawę codziennego jadłospisu. Gluten zawarty jest bowiem w pszenicy, życie, jęczmieniu, a z uwagi na duże zanieczyszczenie często jest obecny również w owsie. Nie wolno zatem spożywać produktów na bazie mąki z tych zbóż, a więc pieczywa, makaronów, niektórych kasz oraz słodkich wypieków. Należy również pamiętać o tym, że gluten może być obecny również w tych produktach, które wydają się bezpieczne pod tym względem. Mowa przede wszystkim o wędlinach, konserwach rybnych, gotowych zupach, słodyczach oraz słonych przekąskach. Gluten zawarty jest także w napojach alkoholowych, zwłaszcza piwnych.

Które produkty są dozwolone na diecie bezglutenowej?
Największy problem dla wielu osób stanowi właśnie pieczywo. Dostępność bezglutenowych chlebów czy bułek wciąż jest dość niska, a do tego zniechęcająca dla wielu jest ich cena. Ponadto wiele sklepowych produktów pakowanych hermetycznie zawiera w sobie ogromną liczbę konserwantów i brakuje w nich jakichkolwiek wartości odżywczych. Można więc samemu przygotowywać wypieki z gotowych bądź samodzielnie skomponowanych mieszanek mąk lub znaleźć piekarnię w której przygotowuje się wysokiej jakości pieczywo, bezpieczne dla alergików. Z makaronów można spożywać kukurydziane, ryżowe, gryczane lub te na bazie warzyw np. soczewicy czy grochu. Bez problemu można sięgać także po ryż i kasze - gryczaną, jaglaną, quinoę i amarantus.